“Stel dat de stekenverhouding van mijn proeflapje niet helemaal overeenkomt met de stekenverhouding die het patroon aangeeft, hoe erg is dat?”  Het is een vraag die mij regelmatig wordt gesteld. En dan vaak de aanvullende vragen: “Moet ik juist een dikkere of dunnere naald nemen om tot de juiste stekenverhouding te komen?”  en  “Als ik meer steken heb op 10 cm dan wordt aanbevolen, wordt mijn trui dan juist groter of kleiner?” Ik leg het je graag uit. Wat je nodig hebt: pen en papier, een rekenmachine (en vooral niet te gehaast zijn).

Dunnere of dikkere naald?

Als je een proeflapje hebt gebreid en je constateert dat jij minder steken hebt op 10 cm dan de stekenverhouding in het patroon aangeeft, maak dan een nieuw proeflapje met een dunnere naald. Heb je juist meer steken op 10 cm? Probeer dan een iets dikkere naald. Dus:

• Minder steken op 10 cm dan stekenverhouding van het patroon? Probeer een iets dunnere naald (zodat je breiwerk wat fijner wordt)
• Meer steken op 10 cm dan stekenverhouding van het patroon? Probeer een iets dikkere naald (zodat je breiwerk wat grover wordt)

Wat doet een afwijkende stekenverhouding met mijn breiwerk?

Maar stel nou dat je een proeflapje breit op de aanbevolen naalddikte en jouw stekenverhouding klopt niet helemaal, maar je vindt het wel perfect van structuur. Wat zijn dan de gevolgen voor het uiteindelijke breiwerk? Of val je net tussen twee maten in en wil je het liefst een trui breien die tussen 2 maten in valt? Ook in dat geval kan een afwijkende stekenverhouding juist uitkomst bieden. Maar moet je dan minder of meer steken hebben op 10 cm? En wat zijn dan de consequenties, met andere woorden, valt het breiwerk dan groter of kleiner uit?

• Heb je meer steken op 10 cm dan de stekenproef van het patroon vraagt, dan valt je breiwerk kleiner uit.
• Heb je minder steken op 10 cm dan gevraagd, valt je breiwerk groter uit.

Om dit te kunnen onthouden, is het handig om te begrijpen hoe dit werkt:

Stel dat je een patroon hebt waarbij de maat Medium een borstomvang van bijvoorbeeld 105 cm heeft en de maat Large 115 cm (willekeurige getallen, als rekenvoorbeeld). Vanwege een borstomvang van bijvoorbeeld 110 cm, zou je in het ideale geval een maat willen breien die tussen de Medium en de Large in ligt. Je begint met een proeflapje te breien op de aanbevolen naalddikte. De stekenproef van het patroon geeft aan dat je 24 steken op 10 cm moet hebben, maar jouw eerste proeflapje geeft bijvoorbeeld 25 steken op 10 cm. Wat gebeurt er dan?

Rekensommen

Ik adviseer om eerst uit te rekenen hoeveel steken er staan op de borstomvang van een maat die het dichtst in de buurt komt van jouw gewenste maat. In dit voorbeeld zit je precies tussen Medium en Large in. Je begint bijvoorbeeld te rekenen met maat Medium, met 105 cm borstomvang. Het patroon heeft 24 steken op 10 cm, de omvang bij Medium is 105 cm, dat is 10,5 keer een stukje van 10 cm, dus 10,5×24 steken= 252 steken. Controle rekensom: 252/24=10,5 (daarbij de komma verschuiven en dan zit je weer op die 105 cm). Als je die 252 steken deelt door het aantal steken dat jij hebt op 10 cm (25 steken) zit je op 10,08. Dat betekent dat je met 25 steken op 10 cm op een borstomvang van 100,8 cm zit. Want 252/25=10,08 (100,8 cm). In totaal wordt je trui daarmee dus zo’n 5 cm kleiner in borstomvang.

Maar in dit voorbeeld hadden we gezegd dat de trui juist wat ruimer dan de medium mocht vallen. In dat geval ga je uitrekenen wat die stekenproef van 25 steken doet met de maat Large.
Die heeft een omvang van 115 cm. Dat is 11,5 keer een stukje van 10 cm. Normaal gesproken is dat 11,5x 24=276 steken op 115 cm (controle rekensom: 276/24=11,5).
Deel nu dat aantal steken door het aantal dat jij hebt op 10 cm: 276/25=11,04 (dus 110,4 cm borstomvang). Nu heb je precies de borstomvang die je wilde, van 110 cm. Je kunt dus in dit geval de Large breien.

Heb je minder steken op 10 cm dan de stekenproef aangeeft? Bijvoorbeeld 23 in plaats van 24? Ga dan op dezelfde manier te werk. In dit rekenvoorbeeld zou je bij een maat Medium als volgt uitkomen: 252 steken/23=10,95. Dus 109,5 cm omvang.
Voor de Large reken je weer met de eerder berekende 276 steken: 276/23=12. Dus dan zou je trui dus 120 cm in omvang worden.

Hoe groot is de afwijking?

Let op, in dit voorbeeld verspringt het steeds met circa 5 cm. Maar als je stekenproef verder afwijkt, dus 22 steken in plaats van 24 steken op 10 cm, worden de verschillen uiteraard groter. En ook als je met dikker garen werkt en een stekenproef hebt die meer dan 2 steken afwijkt, kan dat flink schelen in het uiteindelijke aantal centimeters omvang! Kortom: meten is weten!

Wil je meer weten over proeflapjes breien, stekenverhouding of naalddiktes? Lees dan de volgende blogs:

• Proeflapje
• Stekenverhouding
• Welke naalddikte
• Meten is weten